Nie, to nie jest obrazek z czasopisma, książki czy gazety…To jest obraz, który mam przed oczami każdego dnia, gdy przechodzę szkolnym korytarzem podczas przerwy. Siedzą w kółku, w rzędzie, we dwoje, lub w kilka osób…zapatrzeni w ekrany swoich smartfonów, ajfonów…Nie rozmawiają ze sobą, nie śmieją się, nie dyskutują, nie przekomarzają…Czasem jedzą coś przy okazji, czasem pokazują sobie coś nawzajem…
Są TAM. W przestrzeni wirtualnego świata, pochylają głowy w zachwycie nad czymś nieuchwytnym, nierzeczywistym, nierealnym. TAM jest spełnienie pragnień, marzeń czy oczekiwań…W konfrontacji z TU i TERAZ niemal zawsze wypada lepiej, przyjemniej, fajniej. To TAM jest jak inny świat z „Alicji w krainie czarów”. Tylko, że ten wirtualny świat zaczyna zabierać coraz więcej i więcej. Najpierw zabiera przyjaźń, bliskie relacje, potem zabiera czas na odpoczynek i sen, by w końcu zabrać życie i tożsamość.
Uzależnienie. Uzależnienie od Internetu, gier, portali społecznościowych, komunikatorów to zmora współczesnych rodziców, pedagogów, psychologów i specjalistów terapii uzależnień. Bo od Internetu obecnie nie da się „odciąć” jak od alkoholu czy narkotyków, a schemat uzależnienia jest ten sam. I te same skutki. A w zasadzie skutki są jeszcze trudne do przewidzenia, bo rzeczywistość wirtualna cały czas się zmienia, ewoluuje.
Zatem jak ocenić, czy moje dziecko jest tylko zwykłym użytkownikiem, tego, co współcześnie proponuje mu technologia, czy stało się już bezwolnym jej niewolnikiem?
Obserwujmy swoje dzieci. Spędzajmy z nimi więcej czasu. Jeżeli zauważymy, że ograniczył się znacznie zakres ich zainteresowań poza internetowych, jeżeli, kompulsywnie sprawdzają co kilka minut telefon, jeśli stały się nieobecne, a na prośby o ograniczenie obecności w sieci reagują rozdrażnieniem, złością bądź agresją…to są to sygnały wysoce alarmujące, że nasze dziecko może być uzależnione.
Warto zwrócić uwagę na zachowania naszych pociech, które wskazują na zaistnienie istotnych zmian w stosunku do tego jak nastolatek (lub dziecko w młodszym wieku szkolnym również!) zachowywało się wcześniej. Do tych zmian należą:
- Spędzanie coraz większej ilości czasu na korzystaniu z gier, portali, grup, komunikatorów, mediów społecznościowych itp.
- Zaniedbywanie obowiązków szkolnych ze względu na przedłużającą się obecność w sieci
- Pojawiające się coraz bardziej dotkliwe konsekwencje w postaci złych ocen, nieprzygotowań, zaległości szkolnych,
- Oszukiwanie i kłamanie co do ilości czasu spędzanego przed komputerem lub smartfonem
- Nieudane próby ograniczania czasu poświęcanego na aktywność w Internecie
- Zaniedbywanie siebie na płaszczyźnie rozwoju osobistego, realizacji podstawowych nawet potrzeb takich jak jedzenie, sen, higiena osobista itp.
- Gwałtowne i nieadekwatne reakcje na podejmowane próby ograniczania dziecku możliwości korzystania z łącza internetowego
- Pojawiające się objawy abstynencyjne po „odstawieniu”, takie jak pobudzenie psychoruchowe, niepokój lub lęk, obsesyjne myślenie o tym, co się dzieje
w Internecie, fantazje i marzenia senne na temat Internetu, trudności z koncentracją uwagi na innych czynnościach związanych z codziennym funkcjonowaniem, ból głowy, brzucha, itp.
Jeśli dziecko prezentuje chociaż kilka z tych zachowań, to jest to wyraźny komunikat do podjęcia zdecydowanych działań pomocowych. Pierwszy etap to szczera i nieoceniająca rozmowa z dzieckiem. Warto jednak pamiętać o tym, że uzależnienie istotnie zmienia stan postrzegania rzeczywistości oraz upośledza odróżnianie dobra od zła, tego co jest służące od tego co szkodzi.
Jeśli rozmowy z dzieckiem i próby wprowadzenia zmian nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, wówczas należy skierować swe kroki do specjalisty. Psychologa, pedagoga, specjalisty terapii uzależnień. To oczywiste, że rodzice nie zawsze mogą poradzić sobie sami z uzależnieniem jego dziecka, tym bardziej, że problem ma charakter złożony. Psychoterapia jest procesem, którego celem jest nie tylko ograniczenie kompulsywnego korzystania z sieci, ale poprawa jakości życia i funkcjonowania całego systemu rodzinnego.
Poniżej linki do artykułów, po które warto sięgnąć przy okazji lektury tegoż.
Magdalena Lachtara-Ćwik
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień w procesie certyfikacji
Artykuły:
https://www.orange.pl/zobacz/dzieci-w-domu/jak-rozmawiac-z-nastolatkiem-o-uzaleznieniu-od-komputera